روشنا گاه

نام کتاب: نگاهی به تاریخ جهان

نویسنده: جواهر لعل نهرو

ترجمه: محمود تفضلی

نشر: امیرکبیر

سال نخست انتشار: 1934

نهرو از رهبران بزرگ استقلال هند و از طرفداران اصیل گاندی بود. مدت های زیادی به دلیل فعالیت های استقلال طلبانه اش، او را زندانی کردند. در زندان با منابع محدود و شرایط نا مساعدی که داشته است، نامه هایی برای دختر نوجوانش مینویسد و از سرگذشت تمدن ها و ملت ها و افراد برجسته تاریخ برایش میگوید.

چون نامه ها برای یک نوجوان، آن هم دختر خودش بوده، لحن صمیمی و بیان ساده ای دارد. تاریخی که در این مجموعه نامه ها پرداخته شده از اولین تمدن های بزرگ بشر تا سال 1933 (سال نگارش آنها) را در بر میگیرد. البته هر چه جلوتر می آید، با جزئیات و توضیحات بیشتری بیان میشود.

دلایل صعود و افول تمدن ها و حکومت ها، چرایی و چگونگی فرایندهای تاریخی، داستان های خواندنی از انسان های بزرگ، نقش اقتصاد، طبقات و اقشار مختلف مردم، مذهب، سیاستمداران و فرماندهان مشهور همه در این کتاب موجود است.

نهرو از ویژگی های حیرت انگیز برخی ملت ها و گروه ها و اشخاص برای مخاطب مینویسد، کشورها و مردمان را با هم مقایسه میکند، شرح میدهد که چطور ملت ها در هم می آمیختند، چطور حاکمانی بر همسایگان خود می تاختند و چطور سرکشانی بر همان حاکمان می شوریدند، چه افراد جوانمرد یا عدالتخواه، و چه افراد بی رحم یا متعصبی در روزگاران گذشته زیسته اند، چه شد که پایین ترین افراد و اقوام به مقام های بالا رسیدند و چه شد که بعضی ها از اوج سقوط کردند.

او درباره میهن خود، هند، گرم تر و روشنگرانه تر میگوید. هرچه باشد او وطن دوست است و در زمانی این نامه ها را مینوشته که وطنش و همفکرانش در راه استقلال رنج های زیادی متحمل می شدند. روایت او از سرکوب اقتصادی هندوستان به دست استعمار بریتانیا و نقشی که خود مردم ناآگاه و متفرق هند در این انحطاط داشتند کم نظیر است.

به نظر من، او نگاه متعصبانه به هند ندارد و سعی دارد قضاوت های منطقی و بی طرفانه صورت دهد. او این را به مخاطب هم القا میکند که مراقب باشد به دام احساسات نیفتد و با موضوعات عاقلانه برخورد کند و به باطن امور توجه کند.

او نقاط قوت و ضعف هر چیز را رصد می کند و این طور نیست که مثلاً فقط از پلیدی و خونریزی شخصی بگوید اما محاسنش را سرپوش بگذارد.

بعضی تحلیل های اجتماعی-سیاسی او فوق العاده است و خواننده از خواندن آن لذت و از دانستن آن فایده بسیار میبرد. دقیقاً همانچه از یک رهبر مردمی و آگاه انتظارمیرود!

نهرو لا به لای این صفحات، برای عزیزانی که دلیلی برای خواندن تاریخ نمی بینند، و نیز آنهایی که مطالعه را به تاریخ کشور خود محدود می کنند، و هم چنین دوستانی که به علت شکم گرسنه و ساعات طولانی کار و زحمت، رمقی برای مطالعه و تفکر ندارند، حرف دارد!

من به همه «کتاب دوستان» پیشنهاد میدهم که اگر دسترسی و توان دارند، این کتاب سه جلدی را مطالعه کنند؛ به خصوص علاقه مندان به تاریخ، و در درجه بعد سیاست، جامعه شناسی و مذهب شناسی.