روشنا گاه

جمله مشهوری در علوم انسانی هست به این عبارت که انسان موجودی اجتماعی است. امروزه ما اجتماعی تر شده ایم؛ چون ارتباطات و تعاملات آشکار و پنهان ما بسیار گسترش یافته است. یعنی انسان بیش از پیش در اجتماع تأثیر می پذیرد و تأثیر می گذارد.

از زمان پیدایش بشر روی زمین تا کنون تحولات شگرفی در شیوه و میزان ارتباط ما رخ داده است. 2000 سال پیش خیلی بعید و دشوار بود که دو نفر معمولی از دو شهر دور با هم هر گونه ارتباطی برقرار کنند. مسیر دراز بود و ناهموار و امکانات طی طریق اندک. از حدود 200 سال پیش وسایلی اختراع شد که به تدریج توانست ارتباطات را راحت تر و سریع تر کند. و بیش از 20 سال است که ما با انواع گوشی های همراه و شبکه اینترنت جهانی و ... میتوانیم در هر لحظه ای که مایل باشیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم.

ارتباط انواعی دارد. یکی از شیوه های عمده ارتباط گفت و گو است. صورت های گفت و گو طی زمان تغییر کرده و بین تمدن ها و فرهنگ های گوناگون نیز مختلف است؛ هر یک زبان متفاوت، علائم بدنی و ژست های متفاوت، و آداب و رسوم نوشته و نانوشته متفاوتی دارند.

اما گفت و گو اصولی دارد که زمان و مکان نمی شناسد. هر وقت دو یا چند نفر بخواهند با هم به تبادل نظر بپردازند، شایسته است اصولی رعایت کنند تا هم اطلاعات و آرا به خوبی منتقل شود، هم ادب و احترام مخاطب و جمع حفظ شود و هم نتیجه مطلوبی به دست آید.

اصول گفت و گوی خوب را روان شناسان، جامعه شناسان، علمای اخلاق و فلاسفه در دامنه تاریخ تا کنون بیان کرده اند و چنین اصولی با توضیحات مفصل در اختیار ما قرار دارد. دین و ادبیات ما در این حوزه فوق العاده غنی است. اما در این مطلب، قرار است یک اصل را عرضه کنیم و ذیل آن نکاتی ارائه دهیم.